Ho Malinalli, se ili nur scius! Se ili povus vidi vin tiun matenon de la 15a de marto, 1519, kiam la Sinjoro de Potonchán donis vin, kune kun dek naŭ samsklavoj, al tiu barba kaj ŝvita fremdulo, por sigeli la pakton de amikeco.
Kaj ŝi estis apenaŭ knabino, nuda krom la ŝelo de pureco pendanta de ŝia talio kaj la malstriktaj nigraj haroj kovrantaj ŝiajn ŝultrojn. Se ili scius la timon, kiun vi sentis, kiom terure estis foriri, kiu scias kien, kun tiuj strangaj viroj kun nekompreneblaj lingvoj, strangaj vestaĵoj, maŝinoj kun fajraj buŝoj, tondrantaj kaj bestoj tiel grandegaj, tiel nekonataj, ke oni kredis unue ke la fremduloj rajdantaj sur ili estis dukapaj monstroj; la angoro grimpi tiujn flosantajn montetojn, esti sub la povo de tiuj estaĵoj.
Denove vi ŝanĝis manojn, ĝi estis via sorto kiel sklavo. Tamañita, viaj gepatroj vendis vin al la komercistoj Pochtec, kiuj kondukis vin al Xicalango, "la loko, kie la lingvo ŝanĝiĝas", por esti revendita. Vi ne plu memoras vian unuan majstron; vi ja memoras la duan, la sinjoron de Potonchán, kaj la atenteman okulon de la mastrino de la sklavoj. Vi lernis la majaan lingvon kaj respekti la diojn kaj servi ilin, vi lernis obei. Vi estis unu el la plej belaj, vi forigis esti ofertita al la dio de pluvo kaj ĵetita al la fundo de la sankta cenoto.
Tiun varmegan matenon en marto vin konsolas la vortoj de la chilam, la dia pastro: "Vi estos tre grava, vi amos ĝis via koro rompiĝos, ay del Itzá Brujo del Agua ...". Ĝi konsolas vin havi kunulojn, la scivolemo de dek kvar aŭ dek kvin jaroj helpas vin, ĉar neniu scias la daton de via naskiĝo aŭ la lokon. Samkiel vi, ni nur scias, ke vi kreskis en la landoj de sinjoro Tabs-cob, misparolita de fremduloj kiel Tabasko, same kiel ili ŝanĝis la nomon al la urbo Centla kaj nomis ĝin Santa María de la Victoria, por festi la triumfo.
Kia vi estis, Malinalli? Vi aperas sur la kanvasoj de Tlaxcala, ĉiam vestita per huipil kaj kun la haroj mallevitaj, ĉiam apud kapitano Hernando Cortés, sed tiuj pentraĵoj, nur desegnoj, ne donas al ni klaran ideon pri viaj trajtoj. Estas Bernal Díaz del Castillo, soldato el Cortés, kiu faros vian parolatan portreton: "ŝi estis bonaspekta kaj trudema kaj eksiĝinta ... ni diru kiel doña Marina, estante virino de la tero, kian viran penon ŝi havis ... ni neniam vidis malforton en ŝi, sed multe pli granda peno ol virina ...
Diru al mi, Malinalli, ĉu vi vere fariĝis katoliko en tiu monato, kiu daŭris la vojaĝon, ĝis vi atingis la marbordon de Chalchicoeca, hodiaŭ Veracruz? Jerónimo de Aguilar, kaptita en 1517 kiam la majaoj venkis Juan de Grijalva, estis tiu, kiu tradukis la vortojn de Fray Olmedo en majaojn, kaj tiel ili sciigis al vi, ke viaj honorataj dioj estis falsaj, ili estis demonoj, kaj ke estis nur unu unika dio. sed en tri homoj. La vero estas, ke la hispanoj estis instigitaj bapti vin, ĉar li estis ekskomunikita, kiu dormis kun herezulo; Tial ili verŝis akvon sur vian kapon kaj eĉ ŝanĝis vian nomon, de tiam vi estus Marina kaj vi devus kovri vian korpon.
Ĉu via unua amo estis Alonso Hernández de Portocarrero, al kiu Cortés donis al vi? Nur tri monatojn vi estis lia; Tuj kiam Cortés rimarkis, ricevinte la ambasadorojn de Motecuhzoma, ke la sola, kiu parolis kaj komprenis la naŭatlan, estis vi, li fariĝis via amanto kaj metis Juan Pérez de Arteaga kiel sian eskorton. Portocarrero ekveturis al la hispana regno kaj vi neniam plu revidos lin.
Ĉu vi amis Cortés la viron aŭ ĉu vi allogis lin? Ĉu plaĉis al vi forlasi la kondiĉon de sklavo kaj fariĝi la plej grava lingvo, la ŝlosilo, kiu malfermis la pordon de Tenoĉtitlano, ĉar vi ne nur tradukis vortojn, sed ankaŭ klarigis al la konkerinto la pensmanieron, la manierojn, la Totonac, Tlaxcala-kredojn? kaj mexicas?
Vi povus esti kontenta pri tradukado, sed vi iris plu. Tie en Tlaxcala vi konsilis fortranĉi la manojn de la spionoj, por ke ili respektu la hispanojn, tie en Cholula vi diris al Hernando, ke ili planas mortigi ilin. Kaj en Tenoĉtitlano vi klarigis la fatalismon kaj dubojn de Motecuhzoma. Dum la Malĝoja Nokto vi batalis kune kun la hispanoj. Post la falo de la Mexica imperio kaj la dioj, vi havis filon de Hernando, Martincito, ĝuste kiam alvenis lia edzino Catalina Xuárez, kiu mortos monaton poste, en Coyoacan, eble murdita. Kaj vi forirus denove, en 1524, al la ekspedicio Hibueras, lasante vian infanon en Tenoĉtitlano. Dum tiu ekspedicio, Hernando edziĝis al vi kun Juan Jaramillo, proksime al Orizaba; De tiu geedzeco naskiĝus via filino María, kiu jarojn poste batalus kontraŭ la heredo de ŝia "patro", ĉar Jaramillo heredis ĉion de la nevoj de sia dua edzino, Beatriz de Andrade.
Poste, kun trompo, Hernando forprenus Martin de vi por sendi lin kiel paĝon al la hispana kortumo. Ho, Malinalli, ĉu vi iam bedaŭris doni ĉion al Hernando? Kiel vi mortis, ponardita en via domo sur la strato Moneda iun matenon la 29an de januaro 1529, laŭ Otilia Meza, kiu asertas esti vidinta la mortateston subskribitan de Fray Pedro de Gante, por ke vi ne atestu en kontraŭ Hernando en la proceso, kiu estis farita? Aŭ ĉu vi mortis pro la pesto, kiel deklaris via filino? Diru al mi, ĉu ĝenas vin, ke vi estas konata kiel Malinche, ke via nomo estas samsenca kun malamo al tio, kio estas meksikano? Kio gravas, ĉu ne? Malmultaj estis la jaroj, kiujn vi devis vivi, multe kion vi atingis en tiu tempo. Vi vivis amojn, sieĝojn, militojn; vi partoprenis la eventojn de via tempo; vi estis la patrino de rasmiksaĵo; vi ankoraŭ vivas en meksika memoro.
