Estis en 1882 kiam la unua grupo de italaj rifuĝintoj alvenis en Meksikon por fondi la agrikulturajn koloniojn Chipilo kaj Tenamaxtla; ili estis la postvivantoj de la superfluado de la rivero Piave, kiu lasis multajn homojn senhejmaj
Chipilo estas urbeto situanta 12 km sudokcidente de la urbo Puebla, sur la ŝoseo, kiu iras al Oaxaca kaj 120 km de Meksikurbo.
Ĝi okupas parton de la fekunda valo de Puebla, kun duon seka kaj temperita klimato, taŭga por la semado de cerealoj, fruktoj, legomoj kaj furaĝo por bredado de kortobirdoj kaj brutoj kaj porkoj. La superrega okupo estas la lakta agrokomerco.
Ĝis nun estas nenio en Chipilo, kiu diferencigas ĝin de multaj urboj en nia lando, krom se ni konsideras la odiseadon de ĝia fondo, ĝiaj laboremaj loĝantoj kaj la ekzota beleco de ĝiaj blondaj virinoj.
Iun nebulan matenon Alfredo kaj mi forlasis Meksikurbon al ĉi tiu angulo de nia provinco, kun la celo fari raporton pri tiu Chipilo "nekonata" al plej multaj meksikanoj.
Estas tagiĝo la 23-an de septembro 1882 kaj la unuaj sunradioj lumigas la Citlaltépetl per ĝiaj multjaraj neĝoj, kiuj kronas ĝian pinton. Ĉi tio ŝajnas bona signo por la italaj enmigrintoj el diversaj lokoj de sia lando, kiujn la atlantika vaporŝipo kondukas al sia nova patrujo el la haveno de Ĝenovo. Ilia sorto, fondi terkulturajn koloniojn en Chipilo kaj Tenamaxtla en la distrikto Cholula, Puebla, nomas tiel enigmajn por ili kiel la estonteco, kiu ilin atendas.
La ĝojkrioj, ĉe la alveno, kontrastas kun la eksteruloj antaŭ unu jaro (1881), plenaj de doloro kaj malespero kiam iliaj domoj kaj kampoj estis forlavitaj de la rivero Piave, kiu superfluis en la printempa degelo dum ĝi kuris al la Adriatiko.
La loĝantoj de tiuj urboj eksciis, ke Meksiko malfermas siajn brakojn por akcepti ilin kiel laborantajn homojn, por loĝi iujn regionojn taŭgajn por agrikulturo, kaj kvankam estis publike sciate, ke iuj ŝipoj jam ekveturis al tiu lando de Ameriko portanta homojn por fondi kolonioj en diversaj regionoj de la lando, kion la alvenintaj elmigrintoj ne sciis, estis ke kaj al ili kaj al tiuj, kiuj foriris antaŭe, la elmigradaj agentoj priskribis nerealan Meksikon.
Post albordiĝo de la ŝipo en la haveno Veracruz kaj post kiam sanitara inspektado de la leĝo estis farita, ĉiuj rapidis malsupren por kisi tiun landon por la unua fojo, kaj danki Dion pro tio, ke li sekure venigis ilin al sia nova patrujo.
De Veracruz ili daŭrigis la vojaĝon per trajno al Orizaba.
La procesio daŭrigis sian vojaĝon per trajno kaj atingis Cholula kaj poste Tonanzintla. Ili pasis tra la abundegaj landoj de la Bieno de San-Joseo Actipac, kaj San Bartolo Granillo (Cholula), ĉi-lasta asignita por ekloĝi; Tamen, pro personaj interesoj de la politika estro de la regiono, ĉi tiuj teroj estis interŝanĝitaj kontraŭ la malpli fekundaj de la Ĉipiloka Bieno. Finfine, post ilia ekscitita elirado, ili alvenis al la "Promesita Lando", ili alvenis al sia lando, al sia hejmo kaj ĝis sia feliĉo ili trovis plaĉan surprizon: iuj familioj el Chipiloc jam ekloĝis en la Bieno de Chipiloc. la kvartalo "Porfirio Díaz" en la ŝtato Morelos.
Sabate, la 7-an de oktobro, 1882, tago de la festo de la Virgulino de Rozario, al kiu la kolonianoj havas specialan sindonemon, ili ĉiuj kolektiĝis en la kapelo de la bieno kaj en simpla sed memorinda ceremonio, la kolonio Fernández Leal estis oficiale establita. honore al la inĝeniero Manuel Fernández Leal, oficialulo de la meksika Ministerio pri Disvolviĝo, kaj ili faris la unuaniman decidon festi tiun daton jaron post jaro kiel la datreveno de la fondo de la kolonio en Chipiloc.
Kelkajn tagojn post la fino de la festoj por la komenco de la naskiĝanta kolonio, la laboremaj enmigrintoj komencis sian titanan laboron por konverti preskaŭ senfruktajn kampojn kovritajn de tepetato en landojn taŭgajn por agrikulturo.
La malrapidiĝo de la buso, en kiu ni veturis, kaj la kreskanta parado de konstruaĵoj antaŭ mia fenestro revenigis min al la nuntempo; Ni ĵus alvenis en la urbon Puebla!
Ni eliris el la veturilo kaj tuj eniris alian buson por iri al la urbo Chipilo, tra Atlixco. Post ĉirkaŭ 15 minutoj da vojaĝo, ni atingis nian celon. Ni vagis tra la stratoj de la urbo kaj fotis tion, kio plej allogis nian atenton; Ni iris en establadon por trinki, bonŝanca decido, ĉar tie ni trovis la varman provincan bonvenon.
Sinjoro Daniel Galeazzi, maljunulo kun maldikaj blankaj haroj kaj grandaj lipharoj, estis la posedanto de la butiko. De la komenco, li rimarkis niajn raportajn intencojn kaj tuj invitis nin provi bongustan "oreado" fromaĝon.
Mangate, mangate presto, questo é un buon fromaggio! (Manĝu, manĝu, ĝi estas bona fromaĝo!)
Aŭdinte ĉi tiun neatenditan inviton, ni demandis lin, ĉu li estas italo, kaj li respondis: "Mi naskiĝis en Chipilo, mi estas meksikano kaj mi fieras esti tia, sed mi havas italan devenon, venantan el la urbo Segusino, el la regiono Veneto (norda Italio) ), kiel estis plej multaj prapatroj de la loĝantoj ĉi tie. Cetere, "s-ro Galeazzi aldonis vigle," la ĝusta nomo ne estas Chipilo, sed Chipiloc, vorto kun naŭatla origino, kiu signifas "loko, kie la akvo fluas", ĉar antaŭ longa tempo rivereto fluis tra nia urbo, sed kun tempo kaj tempo. laŭ la kutimo, ni forigis la finan "c" de Chipiloc, eble ĉar ĝi fonetike sonas kiel itala vorto. Kiam la kolonianoj ekloĝis, estis akvotruo sur la orienta flanko de la monteto de ĉi tiu loko, kiun ili baptis kiel Fontanone (Fuentezota), sed ĝi malaperis, sekiĝita de la urbigo de la urbo.
Iom post iom kunvenis iuj membroj de la familio Galeazzi, same kiel belaj klientoj. Juna viro, membro de la familio, kiu tre atentis nian paroladon, intervenis en ĝi kaj komentis senprokraste:
“Cetere, dum la festoj de la unua centjariĝo de la fondo de Chipilo, publikiĝis la himno de Chipilo, komponita de s-ro Humberto Orlasino Gardella, koloniano de ĉi tie kaj kiu bedaŭrinde jam forpasis. Estis tre emocia momento, kiam centoj da gorĝoj ekkantis profunde sentante siajn versojn, kiuj reflektas la odiseadon de la enmigrintoj dum sia vojaĝo el Italujo por fondi ĉi tiun kolonion, kaj la dankemon al Meksiko pro ilia bonvenigo. "
"Ni provis vivteni iujn tradiciojn," intervenis s-ro Galeazzi- kaj tuj aldonis vigle, ke ĉi tiun specon de fromaĝo, kiun ni gustumis, akompanas la tradicia polento, tipe originala plado el la norda regiono de Italio.
Unu el la belaj sinjorinoj, kiuj akompanis nin, timeme aldonis: “Ankaŭ aliaj popularaj manifestiĝoj de niaj geavoj restis.
“Ni havas ekzemple la tradicion de laveccia mordana (la malnova mordana) aŭ simple kiel ni konas ĝin ĉi tie, la bruladon de laveccia (la brulado de la maljunulino), kiu estas festata la 6an de januaro je la 8a nokte. Ĝi konsistas el fari vivgrandan pupon kun diversaj materialoj kaj ekbruligi ĝin por bruligi ĝin al miro de la infanoj, kiuj ne perdas detalojn. Tiam, elirante el tio, kio restas de tiu jam forbruligita figuro, juna virino en regiona kostumo aperas kvazaŭ per "magia arto" kaj komencas disdoni donacojn, dolĉaĵojn kaj aliajn objektojn inter la infanoj. "
S-ro Galeazzi rakontas al ni pri la ludo de bovloj: “ĝi estas antikva ludo, kiu estis praktikata de antikve en la mediteranea regiono. Ŝajnas al mi, ke ĝi originis de Egiptujo kaj poste disvastiĝis tra Eŭropo. La ludo okazas sur plenplena malpura kampo, sen herbo. Bokpilkoj (lignaj pilkoj, sinteza materialo aŭ metalo) kaj pli malgranda, boŭlejo, el la sama materialo estas uzataj. La bovloj devas esti ĵetitaj al certa distanco kaj venkas tiu, kiu sukcesas alproksimigi la boŭlon al la bovloj ”.
Parolante, sinjoro Galeazzi furiozis en unu el la tirkestoj de la butiko; fine, li prenis presitan folion kaj donis ĝin al ni dirante:
“Mi donas al vi ekzempleron de la unua numero de Al baúl 1882, bulteno pri la socikultura vivo de Chipilo, kiu estis disdonita inter siaj loĝantoj en marto 1993. Ĉi tiu informa organo estis la rezulto de la literatura kunlaboro de kelkaj el la interesitaj kolonianoj. konservante kaj la venecian dialekton kaj la belajn tradiciojn, kiujn ni heredis de niaj prapatroj. Ĉiuj klopodoj estis faritaj de nia flanko, por ke ĉi tiu komunika ligilo daŭru ĝis hodiaŭ. "
Dankante ĉiujn niajn gastigantojn pro ilia afableco, ni adiaŭis ilin per la populara ¡ciao!, Ne sen akcepti ilian sugeston, ke ni grimpu la Cerro de Grappa, ĉirkaŭ kiu disvastiĝis la urbo. Ni ŝajnis rigardi arbarkovritan insulon inter maro da konstruaĵoj.
Dum nia supreniro ni preterpasis interesajn lokojn: la malnova Bieno de Chipiloc, nun la bazlernejo Colegio Unión, posedata de la salesiaj monaunsinoj; socia ĉambro Casa D'Italia; la bazlernejo Francisco Xavier Mina, konstruita de la registaro (cetere, ĉi tiu nomo estis oficiale donita al la urbo en 1901, tamen ĝi pluvivis kun la aprobo de siaj loĝantoj, tiu de Chipilo).
Kiam ni atingis nian celon, la bone kultivitaj kampoj kaj ruĝetaj tegmentoj de la urbo sterniĝis ĉe niaj piedoj kiel ŝaktabulo, alternante kun iuj arbaraj areoj, kaj ĉe la horizonto la urbo Puebla.
Sur la supro de la monteto, estas tri monumentoj. Du el ili, ornamitaj per klasikaj religiaj skulptaĵoj: tiu de la Sankta Koro de Jesuo, kaj la Virgulino de la Rozario; la tria plej simpla, kun roko de regulaj dimensioj en sia supra parto. Ĉiuj tri donas emocian omaĝon al la italaj soldatoj falintaj en batalo dum la "Granda Milito" (1914-1918) sur la bordoj de la rivero Piave kaj sur la Cerro de Grappa. De ĉi tio devenas la roko, kiu ornamas la lastan monumenton, kiu estis alportita al la lando de la reĝa ŝipo Italia en novembro 1924. Fronte al tiu izoleco kaj absoluta silento, nur de tempo al tempo interrompita de la milda flustro de la vento, li vekiĝis en Mi havas la deziron omaĝi tiujn, kiuj scias morti pro ĝi, kaj danki Dion pro tio, ke ĝi estas civitano de tia gastama lando.
