Ĉi tiu bieno estis parto de la landoj, kiujn la krono cedis al Cortés, donante la titolon de markizo de la Valo de Oaxaca.
Ĉi tie Cortés instalis la duan muelejon fonditan en Nova Hispanio, kiu fariĝis kune kun Orizaba la plej potenca en la vicregistaro.
Fondita en 1542, ĉi tiu muelejo komencis la disvolviĝon de la sukera industrio en Nova Hispanio, kiu fariĝus tiel grava por la financoj de la hispana krono. Ekde ĝiaj originoj, la bieno havis solidajn kaj vastajn instalaĵojn kaj grandan akvedukton, kio permesis al ĝi atingi ĉiam pli abundan sukerproduktadon.
Kiel en aliaj tiutempaj bienoj, ĉirkaŭ tio formiĝis komunumo kun karakterizaĵoj tre malsamaj ol tiuj de la malnovaj hindaj urboj. Ĉar ĉi tiuj ne povis rezisti la malfacilan laboron, kiun postulis la muelejoj, oni komencis enkonduki sklavojn de afrika origino el Antiloj, kiuj ne postrestis en miksi, ĉefe kun la indiĝenoj, estigante novan kaston en Nova Hispanio. Oni scias, ke tiutempe Cortés posedis ĉirkaŭ 60 nigrulojn, inter viroj kaj virinoj, krom ĉirkaŭ 120 hindajn sklavojn por malpli malfacilaj laboroj.
Ĉi tiu bieno restis en la manoj de la heredantoj de Cortés ĝis la komenco de la 20a jarcento, kaj hodiaŭ ĝiaj instalaĵoj transformiĝis en hotelon kaj spacon por ĉiaj eventoj.
Fonto: Aeroméxico Tips No. 23 Morelos / printempo 2002
