Mi forlasis Mayapán en unu tago 2 Ahau 13 Chen al "la buŝo de la puto de la Itzáes", kien mi alvenus post tri tagoj. Dum mi vojaĝis, mi maltrankvile pensis pri la aventuro, kiu atendis min.
La Batab de la Caan genlinio komisiis min iri al Chichén Itzá kaj vidi kia estas ilia grandurbo, kaj se estis vere ke la dioj manifestiĝis tie kiam la steloj montris sian lumecon.
Por resti nerimarkita, mi devis aliĝi al grupo de regatonoj, kiuj iris aĉeti produktojn en la granda metropolo, kie koncentriĝis luksaj objektoj. Li estis vestita kiel polom: lia korpo nigriĝis, lanco en la mano, fasko da ŝtofo sur lia dorso, kaj kotonaj vestaĵoj. La lingvo prenis mian trankvilon; Kvankam la loĝantoj de Chichén parolis majae kiel mi, la Itzáes havis alian manieron esprimi sin, kaj ĝuste ili regis en tiu ĉefurbo. Fronte al miaj konstantaj demandoj pri la lingvo, la komercistoj ripetis iujn vortojn ofte uzatajn en komercaj negocoj, sed mia vojaĝo havis alian celon ...
Foje li trovis serenecon, precipe kiam ni haltis por bruligi kopalon al la norda stelo, Xaman Ek, aŭ kiam ni adoris la dion de komercistoj, Ek Chuah.
Ni eniris la urbon vespere kaj tuj prenis blankan vojon, sacbé, kiu kondukis nin al grava komerca areo. Piedirinte laŭ diversaj vojoj, diskrete observante en ĉiuj direktoj, ni haltis antaŭ loĝejo kun volbitaj ĉambroj. Kun pompa fasado, ornamita per Chaac-maskoj kaj geometriaj formoj, kiuj aspektis kiel serpentoj, la konstruaĵo estis sekura rifuĝejo, kie ni lasus niajn faskojn. La ĉambroj estis vastaj, kun kolonoj aŭ kolonoj kiel interna subteno kaj duonmalfermaj enirhaloj. La impreso de sankteco komenciĝis kiam mi eniris la loĝion, ĉar ĉiuj muroj, kiuj ĉirkaŭis min, estis gipsitaj kaj pentritaj per figuroj de plumaj serpentoj, jaguaroj promenantaj aŭ sidantaj, estaĵoj, kiuj estis kombinaĵo de homo-aglo-serpento-jaguaro, portantoj de la ĉielo, arboj plenaj de bestoj. Sed estis ankaŭ rakontaj scenoj de militoj kaj oferoj.
La ĉambro, kiu ĉirkaŭis min, montris la energion de la superhomaj fortoj kaj la forton de la homaj fortoj de Chichen Itza. Estis vere: li estis en potenca loko, kie dioj kaj homoj interŝanĝis sian viglecon. Mi devis memori ĉion ĉi por priskribi ĝin al mia sinjoro.
Nun mi trovu manieron apartigi min de la grupo kaj penetri la religian centron de la urbo. Por fari tion, mi konvinkis P'entacob, serviston, kiu gardis la lokon, pri mia fervoro por la dioj kaj miaj promesoj preĝi kaj verŝi sangon en la plej sanktaj lokoj de Chichén Itzá. Mi devus vestiĝi kiel li por pasi kiel persono, kiu elpurigis kulpon per servoj kaj apartigi min de la grupo de komercistoj, nur por mallongaj periodoj, por ke mia foresto ne estu rimarkita.
Post du lunoj mi decidis marŝi norden ĉe sunsubiro, kun mia koro batanta ĉar mi renkontos la diojn. Proksimume kvincent mekatoj [lineara mezurado uzata de la majaaj indianoj kaj ekvivalenta al proksimume 20 metroj] for mi trovis larĝan placon kaj mi lokis ĉiun el la konstruaĵoj, laŭ tio, kion diris al mi iuj komercistoj kaj mia gvidanto. Mi tuj spertis la ĉeeston de la dioj. Ĉi tiu sceno de sanktaj fortoj invitis meditadon kaj preĝon.
Lumigita de la vespera stelo, mi rigardis komplekson de konstruaĵoj (hodiaŭ nomataj Las Monjas), kie - laŭdire - loĝis sorĉistinoj, kiuj partoprenis iujn ritojn. Sur granda kelo kun rondetaj anguloj, kun larĝa ŝtuparo kun glataj limoj, estas aro da ĉambroj kun fasadoj norde, turnitaj al la placo, kaj kun alia pordo suden, ĉiuj ornamitaj per ŝtonaj mozaikoj ĉizitaj en framaj formoj. , same kiel kolonoj kaj malgrandaj tamburoj. Ĝi havas anekson, kies profunda dekoracio emfaze markas la ĉeeston de la dio de pluvo, sed en ĉi tiu ripeta ĉeesto estas inkluzivita reganto kun plumo kaj ĉirkaŭita de plumoj, elementoj, kiuj akcentas lian funkcion kiel peranto inter homoj kaj dioj. La fasado ankaŭ estas granda malferma buŝo de la serpenta monstro, tra kiu la gvidantoj eniris por ricevi la donacojn, kiuj permesis al ili ekzerci potencon.
La energioj de Chaac ŝajnas esti koncentritaj en La Eklezio, kiel fortoj de la ĉiela medio, ĉar ĉeestas la kvar bakiloj, kiuj subtenas la ĉielan volbon en la kvar anguloj de la mondo, la kvar domoj de la Suno.
Piedirante norden mi alvenis al unuopa ronda konstruaĵo subtenata de du longaj platformoj de larĝaj ŝtuparoj gardataj de plumaj serpentoj, kiuj frontis okcidenten. Sidita en ili estas tamburforma konstruaĵo superita de kurbaj muroj, kun fenestretoj, kiel turo. Ili diras, ke nur la astronomaj pastroj eniras la konstruaĵon kaj supreniras al la supro per spirala ŝtuparo (tial homoj nomas ĉi tiun konstruaĵon El Caracol). Oni informis min, ke tra la enirejo de la ĉefa fasado la sunaj fortoj montriĝas, kiel ombroj, dum la solsticoj kaj ekvinoksoj. Tra la malgrandaj fenestroj de la turo aperis la venusa dio Kukulcán, kiam Venuso estis observata kiel la vespera stelo; tiel, la konstruaĵo estis vicigita por mezuri astralajn tempojn.
De la astronomia observatorio, direkte al nordokcidento, mi preterpasis Casa Colorada, dediĉita, laŭdire, al la edzo de la diino Ixchel, Chichanchob.
Respurante miajn paŝojn, kortuŝite de ĉio, kion mi vidis kaj rememorante la formojn, ornamojn kaj sencojn de la konstruaĵoj, mi devis denove paroli kun mia gvidanto kaj peti lin, ke li eĉ pli profunde en la sanktajn spacojn de la urbo.
Aliaj lunoj pasis ĝis, denove, alvenis la favora momento cirkuli tra la sanktaj centroj. Kiam la diaj fortoj prezentis sin al mi, mi eniris lokon ĉirkaŭitan de muroj. Timante esti tuŝita de la eliĝoj de la mortaj fortoj, sed preparita per la taŭgaj ritoj, mi eniris tion, kion la urbanoj nomas El Osario, kie estas enterigitaj la senkarnaj ostoj de la prapatroj. La ĉefa konstruo de ĉi tiu grupo de konstruaĵoj estas ŝtupita platformo de sep korpoj, kun templo supre, kiu markas lokon de diaj esencoj: kaverno. La transito al ĉi tiu buŝo de la submondo estis markita per vertikala ŝafto tegita per ĉizitaj ŝtonoj.
Rifuĝinto en la loĝejo, kie mi loĝis, mi atendis la plej gravan rendevuon en la rita kalendaro de Chichén Itzá: la festo de Kukulcán. Kaj fine alvenis la momento: la printempa ekvinokso, kiam la dio sin prezentas al la loĝantaro. Mi preparis min per fastoj kaj purigoj por adori la dion kaj partopreni la publikan riton, kiun partoprenos ĉiuj loĝantoj de la urbo kaj multaj pli el la najbaraj lokoj. Unue, mi faris solenan pilgrimadon tra sacbé, kiu komunikis El Osarion kun la granda placo de la templo Kukulcán, en kies mezo estis muro, kiun mi devis transiri. Por aliri la religian koron de Chichén Itzá necesis religia preparado de fastoj, sindetenoj kaj preĝoj. Aliĝante al procesio de junuloj mi marŝis solene, ĉar ĉi tiu sankta vojo estis zorge konstruita, simila al la blanka vojo de la ĉielo, tio estas la Lakta Vojo. Dum mi transiris la arkon de la muro, mi perceptis la diajn fortojn kun intenseco, en la vasta spaco de la placo, limigita de la Templo de la Militistoj kaj la Mil Kolumnoj oriente kaj la Pilkkorto okcidente. La vasta sankta spaco estis interrompita en la centra parto per la monumenteco de la piramido Kukulcán, simila al akso de la mondo, kun kvar fasadoj, kiuj indikas la kvar direktojn de la universo. Same kiel la mondo kaj ĝiaj ekstremaĵoj aperas, ĝi ankaŭ reprezentas tempon, ĉar aldoni la ŝtupojn de la fasadoj kaj la bazon de la templo rezultigas la numeron 365, daŭron de la suna ciklo. Kun ĝiaj naŭ niveloj, ĝi estis monumento al la naŭ regionoj de la submondo, kie kuŝis Kukulcán, kiel la principo de vivo. Do, kion li rigardis, estis la monumento al la loko, kie la kreo okazis. La intenso de ĉi tiu sento ĝenis min, sed penante malfermi miajn okulojn kaj mian koron al la eventoj, kun devota rememoro mi observis la trafikon de la Suno post ĝia alveno al la plej alta punkto, kaj kiam ĝi komencis subiri, ĝiaj lumradioj estis Ili pripensis la randojn de la ŝtuparo, generante serion de triangulaj ombroj, kiuj produktas la iluzion de serpento malrapide malsupreniranta de la piramido dum la Suno malpliiĝas. Tiel la dio manifestiĝas al siaj fideluloj.
Kun la paso de la tempo la placo malpleniĝis, do mi serĉis lokon por kaŝi min por vidi aliajn konstruaĵojn. Mi restis ĝis tagiĝo, kliniĝante inter du anguloj de muro de kranioj. Antaŭ ol la suno leviĝis, pluraj viroj aperis, silente kaj zorge purigante la sanktan spacon. Kiam ili estis proksimaj al mi, mi ŝajnigis, ke mi faras la samon, kaj ĉirkaŭirinte platformon de agloj kaj tigroj formanĝantaj korojn, mi iris al la Pilka Korto, kiu limis la okcidentan parton de la placo de la templo Kukulcán. Mi komencis trairi ĝin, enirante la flankon de la alligita Templo, kiu orientas orienten. Ĝi estis vere kolosa konstruaĵo. La korto konsistis el du larĝaj kortoj ĉe la finoj kaj pli mallarĝa kaj pli longa en la centro, fermita per muroj kaj konstruaĵoj ĉe ambaŭ finoj, kaj limita laŭ sia longo per ampleksaj platformoj de vertikalaj muroj, kiuj leviĝas de trotuaroj kun deklivaj vizaĝoj. Abunde ornamitaj, ĉiuj ĝiaj reliefoj indikis la religian signifon de ĉi tiu rito. Simbole, la pilka ludejo estas sceno de la ĉielo, kie la ĉielaj korpoj moviĝas, precipe la Suno, la Luno kaj Venuso. En la muroj de la supra parto de la mallarĝa korto estis du ringoj, tra kiuj la pilko devas pasi, kiuj estis ĉizitaj per interplektitaj serpentoj, ĉi tiuj indikis la sojlon de la pasejo al la submondo. Mi admiris en la reliefoj de la benko la procesion de du grupoj de batalistoj, kiuj disvolviĝis ĉe la flankoj de centro, reprezentitaj de pilko en formo de homa kranio. La paradon de la militistoj de Kukulcán estris la korpo de mortigita, el kiu eliris ses serpentoj kaj floranta branĉo, interpretante sangon kiel fekundiga elemento de naturo. Sur la alia flanko de la pilko estas la oferanto, kiu prezidas alian vicon de militistoj; ŝajne, ĉi tiuj estas la venkintoj kaj tiuj la venkitaj. Ĉi tiu sceno ŝajnas reprezenti homajn militojn, kiel version de kosmaj luktoj, tio estas la dinamiko de la natura kaj homa mondo pro la alfrontiĝo de kontraŭoj.
Provante ne esti malkovrita, mi marŝis laŭ la muro orienten, por trairi alian sanktan vojon. Aliĝante al iuj pilgrimantoj, kiuj venis por vidi la apoteozon de Kukulcán, mi provis atingi la alian esencan koron de la urbo: "la buŝo de la puto Itzáes". Konforme al la sezonoj markitaj de la rito, mi marŝis ĉirkaŭita de intensa verdo. Kiam mi atingis la buŝon de la cenoto, mi estis absorbita de ĝia distinga beleco: ĝi estas la plej larĝa, kiun mi vidis ĝis nun, ankaŭ la plej profunda kaj tiu kun la plej vertikalaj muroj, kiujn mi konas. Ĉiuj pilgrimantoj komencis montri oferojn kaj ĵeti ilin: jadoj, oro, lignaj objektoj kiel lancoj, idoloj kaj teksaj instrumentoj, ceramikaj potoj plenigitaj de incenso kaj multaj valoraj aĵoj. Mi eksciis, ke en iuj ceremonioj infanoj sin proponis, tiel ke per sia ploro, per simpatia magio, ili allogos la pluvon, tial ĝi estis la preciza loko por adori Chaac.
Mi retiriĝis kun preĝoj al la dio de pluvo, dankante lin pro la bonkoreco permesi al mi esti en loko de tiel alta sankteco. Revenante al la granda placo, en ĝia norda parto mi vidis alian monumentan konstruon, antaŭitan de kolonoj, kiuj subtenis volban halon. Ĉi tiuj kolonoj konfirmis mian koncepton pri la loĝantoj de Chichén Itzá kiel popolo de konkerantaj militistoj, kiuj prenis militajn alfrontojn kiel manieron dupliki la kosman dinamikon kaj konservi universalan harmonion. Kiam mi forlasis la ejon, mi povis admiri la Piramidon de la Militistoj, kun ĝiaj suprenirantaj ŝtupoj, kiuj en ĝia vertikala parto havis slabojn kun maskitaj homaj figuroj kaj jaguarojn, aglojn kaj kojotojn en sinteno de manĝado de homaj koroj. Iom pli for mi observis la grandiozan templon kun enirhalo. La enirejo estas antaŭita de du enormaj serpentoj kun la kapo sur la tero, iliaj korpoj vertikalaj kaj la krotalo tenanta la trabon de la maldensejo, grandiozaj reprezentadoj de Kukulcán.
Vespere mi renkontiĝis kun la komercistoj, kiuj jam preparis la vojaĝon reen al Mayapan. Li estis konvinkita, ke Chichén Itzá estas la sankta urbo plejbonega, regata de la kulto al Kukulcán kiel la konkerinto, inspiranto de militista spirito en la urbo, kaj kiel dio, sintezo de kecalo kaj krotalo, spiro de vivo, principo de generacio kaj kultura kreinto.
Fonto: Trairejoj de Historio n-ro 6 Quetzalcóatl kaj lia tempo / novembro 2002
